Tèxtes en occitan (manuscrits de Alan Chara)

 Somari 

1 Camau (Poèma/Chanson en occitan)

2 La Vachèira (occitan)

3 Balada a mos amics (poèma en occitan)

4 La malediccion (reconte)

5 Lo seiton de la darrèira ora

================

1

    A Silvan

Camau

 

Alh bot delh monde, l’aura m’empòrta

Adieu mos fraires, m’en vau tremblant

Vale pas mai que fuèlha mòrta

Damnat que sos, a pas vint ans

 

Me coma nadar aquela mar prigonda

Ma tant amada, quora te veirai

Mon pantail s’envòla coma l’ironda

Jamai d’amor, ne jausirai

 

Las pèiras ponhan los pès deschauç

E coma far per te parar delh freid 

Arbeitèr quitère mon ostau

Per un fum de Drèsde dins los uèlhs

 

Maudits mèstres, de que m’avètz fat faire

Que l’astor negre m’a arrapat

Sas arpas duras m’an fat un laire

Dengun me vòu a son costat

 

Me de que fase alh regiment

Lo sabe pas, perqué,  per quau

Jamai n’aurai graça e salvament

A gasar la narsa de Camau

 

Un esliuç blanc me trifòra lo ventre

Son rai me brutla com’ l’aigardent

Me sente las, vese los astres

Portatz m’alh jaç bien doçament.

 

Alan Chara, décembre 2020

A la memòria de Silvan, un personatge de La Vachèira.

A adaptar e a chantar sobre la musica de Carrickfergus

 

2
        

               

LA VACHĒIRA

Quand aguère onz’ans, mos parents me botèron elh covent. Qu’èra una sur de Nico que venguèt me quèrre. Voguère pas i restar ; aquí ma maire me diguèt : « se vòles pas i tornar, l’an que ven, anaràs a mèstre … » ; pàdi ! nosautres a l’ostau,  èrom pas bien riches e èrom nombroses…

      Ère logada vès lo Gorier ; qu’èra luent de vès ieu. I ai gardat un an. 

Lo dimenche anave à pè vès lo Cròs ; qu’èra a quatre quilomèstres per la corcha.  Me chaliá i èsser a sèt oras per la messa daus messatges ; disiam encara “la Prumèira” . chaliá èsser a jun, avedre mols e avedre netejat l’estable avans que de partir. Davalave embé mos esclòps, mos solièrs a la man ; pèi arribada aras delh vilatge, quitave los esclòps per botar los solièrs ; qu’èra per pas los petafinar…

      Un jorn aviá acampat un gran de blat elh bòrd d’elh chamin, e sens i pensar, l’aviá manjat. Lo contère a la sur en arribent a la glèisa ; me diguèt que podiá pas anar comuniar.

      La Prumèira èra pas per lo bèl Monde. Lo bèl Monde anava a la Grand, aquí los riches èron davans a la glèisa, fasian part daus penitents, èron bien vestits pàdi. Las filhas delh bèl Monde avián lur plaça a la glèisa ; nosautres, si veniam a la Grand, nos mesclavom pas em’aqu’os delh Manson o de la Blavèira... aqu’os de La Palissa èron elh fond ; donavon pas bien elh denier delh culte, – Chau dire qu'èron pas los pus riches – votavon mau...    

      A nòu oras chaliá èsser tornat amondaut a l’ostau per jitar. Montave a jun, e la maire Noemïe de Chambalebos m’arrestava totes los dimenches e me disiá : “ – Tè beu aquò..., aquò t’ajudarà a montar lo Ventalon”. Me mostrava una escunlada de lait... Era veusa, èra malirosa pechaira,  aviá que doas vachas...  Me que aviá apreciat aquò ieu ! Pèi arribada elh Gorier, me fasián manjar un pauc, me vite, vite, chaliá sortir las vachas e anar gardar.

      Quauque còps gardave dins los bòcs ; aviá paur – chau dire qu’ère pas bien bèla – Un jorn un biòu m’aviá eiversada.  Languissiá mon ostau, manjave sens apetit...

      Sortiá las vachas dos còps per jorn : de uèt oras delh matin entrò doas oras, pèi lo vèspre, après avedre mols. Las sacave quand tricolava. L'après meijorn me fasián sortir lo bride de l'estable ; l'acampave em’un culhièr e un petit posaire.

      Manquave l’escòla per gardar. Ma maire me veniá quèrre per la fèira de Sant-Cirgues, lo vint-e-quatre d’octòbre.

      Aviá pas bien de temps per m’amusar. Per chalenda me bailavon un irange ; auriá amar aver una popelha me jamai dengun me l’a bailada ; n’aviá fait una embé de petàs qu’aviá cordurats e garnit de fen.

      Elh pasturau brochilhave o entave de chaucetas. De còps, elh printemps, aviá un pauc de temps per acampar de violetas. Un an, n’aviá dos quilòs un còp eissutas ; las vendère a la fèira de Sant Aulalha. Auriá amar gardar mos sòus per poire anar beure un café, l'ivern, a la sortida de la messa o per achaptar un flacon de perfum, me ma maire me diguèt : “ – t’achaptaràs una blòda…”

 Alan Chara  2014  

===========================

                                   3

Balada a mos amics

Que sètz mos amics devenguts ?

Mon paure Rutabiòu ! Ièu mai,

De ma vista los ai perduts,

Escampilhats d’aici en lai.

Bèl’Aronda, nos as menats

Entrò l’escòla delh ducat ;

A detz-e sèt ans engabiats

Per li passar bachelierat.

Com’ l’aiga elh desèrt vos ai vists.

Mercé Andreu, m’as carrejat

‘Me mon pòrtafuèlha trauchat ;

A la Zica sus l’òrgue Hommond,

Nos as jogat Duke Elington.

E tu Frède, que m’as chantat

Susanna e Lo Partisan ;

Grandmercés de m’aver donat,

Quand n’aviái ges, de l’Amsterdam.

Com’ l’aiga elh desèrt vos ai vists.

Viva Gerard, siás bòn enfant,

Paiaves ta pinta eme vam ;

E mai que d’un còp las tèstas,

Viravan mai que d’onèstas.

Dròllas, m’avètz fait un ermàs ;

Mème si m’as ren mai donat,

Mercés Joseta ; dins tos bras,

Ton perfum m’a enebriat.

Com’ l’aiga elh desèrt vos ai vists.

Grandmercés amics de Clusa

Delh covige daus poètas ;

N’escotant ni dièus ni mèstres,

M’avètz bailat lo gost d’èstre.

Avèm passats d’èsser borruts,

‘Ma los songes n’an pas d’atge ;

Sabián de qu’èr’ lo partatge

D’aitant mai qu’èrem eissuts.

Com’ l’aiga elh desèrt vos ai vists.

Que sètz mos amis devenguts ?

Medon, Las Mauras, onte que siatz,

Un lo sab’en Castanhichia,

Gardatz vos ben de restar druds.

Com’ l’aiga elh desèrt vos ai vists.

Alan Chara (février 2021)

Photo, de G à D : Alan Chara, Gérard et Frèd ; André prend la photo.

===========================================

Ballade à mes amis

Qu’êtes-vous mes amis devenus ?

Mon pauvre Rutebeuf ! Moi aussi,

De ma vue je les ai perdus,

Eparpillés loin d’ici.

Belle Aronde, tu nous as amenés

Jusqu'à l’école du duché ;

A dix-sept ans enfermés

Pour baccalauréat y passer.

Comme l’eau du désert vous ai vus.

Merci André, tu m’as charrié

Moi et mon portefeuille troué ;

A la Zique sur l’orgue Hammond,

Tu nous as joué Duke Ellington.

Et toi Frèd, qui m’as chanté

Suzanne et Le Partisan ;

Merci de m’avoir donné,

Quand je n’en avais pas, l’Amsterdam.

Comme l’eau du désert vous ai vus.

Vive Gérard, tu es bon enfant,

Tu payais ta pinte souvent ;

Et plus d’une fois nos têtes,

Tournaient plus que de raison.

Filles, vous m’avez fait une friche ;

Même si tu ne m’as rien donné d’autre,

Merci Josette ; dans tes bras,

Ton parfum m’a enivré.

Comme l’eau du désert vous ai vus.

Merci beaucoup amis de Cluses

Du cercle des poètes ;

N’écoutant ni dieux ni maîtres,

Vous m’avez donnés le goût d’être.

Nous ne sommes plus chevelus,

Mais les rêves n’ont pas d’âge ;

Nous savions ce qu’était le partage

D’autant plus que nous étions essorés.

Comme l’eau du désert vous ai vus.

Qu’êtes-vous mes amis devenus ?

Meudon, les Maures, où que vous soyez,

Un, je le sais en Castagniccia ;

Gardez-vous bien de rester drus.

Comme l’eau du désert vous ai vus.

========

Duchė : de Savoie

Aronde : Simca Aronde Montlery

Amsterdam : tabac Amsterdamer

4

 

La malediccion

 

     Li aia ren mai dins l’envolopa que la convocacion per una amassada generala. Eissublada ? La fuèlha per donar poder mancava. De que se passava ? « Avenir de la raça » : la causa d’aquela amassada extraordinària mancava pas d’inquietar los academicians.

     Lo clavaire prenguèt una tavèla e piquèt cinq o siès còps sobre la taula en demandant lo silenci ; lo brut s’estompèt ; a cha pauc, totes aquels que solaçavan encara per gropes de dos o tres s’arrestèron de bartavelar. Adonc, lo capolièr prenguèt la paraula d’una voès raucha e plena d’esmai  :

 – Academicians e amics, si sem aquí aquel vèspre, aquò’s que l’affaire es grava, l’avenir de la raça es en juòc… Lo President delh Conselh m’a mandat la darèira estudi de l’Institut de la estatistica subre la demografia ; sas previsions per las annadas que venan son esglasiantas. L’estudi s’achaba coma aquò :

 «  Si troben pas un biais per nos aparar d’aquel desastre, la populacion vai continuar de se demenir, nòstra raça es en dangièr de se petafinar »

 De segur, per lo moment,aquela informacion sera pas a la portada delh monde ; lo President espèra nòstras proposicions de tratament avans de parlar a la television.

 Coma lo sabètz, dempuèi de milions d’annadas, nòstra raça a degut combatre ben de malurs. Si sem restats en vida tot aquel temps ‘quò’s a causa de l’eime de nòstres anciens. D‘uèi aven una batalha de mai a menar si volem pas veire la fin de nòstre pòple. Sem aquí assemsats dins aquela esclairada, per trobar lo biais que nos sauvarà de la petafina. Iara vos convide a prener la paraula… »

     Un long silenci se faguèt, l’amassada daus pangolin èra glaçada d’esglai.

     Comencèron per querchar las causas de l’esfondrament de la populacion. Los pangolins èran chaçats. Lo Sabeton èra son unic predator ; en prumièr los tuava per los manjar. En potatge o en ragost, sa charn èra gostosa. Un critique gastronomic l’afortissia : « Aquò’s brasats dins qu’una sauça elh sòjà qu’an lo melhor gost ! » D’un autre latz, los pangolins èran chaçats per potingar de medecinas. Los Sabetons s’èran botats en tèsta que sas escalhas podian sonhar los malautes, pensavan que podian melhorar la fertilitat, garir las malautiás delh cur, solatjar los rumatismes… per achabar, sa bila melhorava la vista, o mens lo disian…

     Tot aquò dit, los membres de l’Academia pangolina comencèron de presentat quaucas idèias per fin de copar aquela malediccion.

 – Li a cinc milions d’annadas, avem sauput nos acaptar descalhas per nos aparar daus predators, nos chau evoluar un còp de mai, fasem que nòstra char devengue franc paura e los Sabetons nos laissaràn en patz…

 – Òi, mè sont capables de nos chaçar juste per nòstras escalhas ; peschan ben los requins per lurs alerons ; après mutilacion, los tornan botar a la mar e los laissan a l’agonia ; nos chau encara nos  desbarrassar de nòstras escalhas…

 – Tot aquò servirà a ren, quand an una idèia en tèsta ren los arrèsta, son capables de nos transformar en aliments per lurs chins o lurs chats… Et de tota façon, una evolucion darwiniana prendriá tròp de temps, sem preissats per l’urgénçia…

    Las proposicions tombavan de totes latz, même las pus risentas :

 – E si nos acaptavian d’una ampola d’encra bleva e empoisonada, coma fan los Sabetons per marcar los bilhets de banca quand son raubats ; si nos fasem arrapar, l’ampola se brisarà e serem degalhats, adonc valrem ren per los Sabetons…

– Ton idèia es un pauc complicada a botar en plaça, e ieu ai pas enveja de me transformar en schtromfe accidentalament !

 …

     Se fasiá tard, lo capolièr diguèt que n’en i aia pro per aqueste serada e que l'amassada tornariá reprene lo lendeman. En esperant la represa demandèt a totes de sonjar a d’autras proposicions.

     A la represa de l’amassada, un academician que portava l’escais de Mac Lavèl, prenguèt la paraula :

 – Brave monde, sabe que ma proposicion anarà a l’encontra de vòstras idèias animalistas de respècte de la vida, mè vis l’urgéncia de la situacion, propause de transmetre un virus vèrs aqu’os que, si fasem ren, van fenir per nos eliminar. N’avem de conservats elh musèu das sciéncias, que poirián faire l’afaire. Quand s’avisaràn que ven de nosautres e que lur pòrta tòrt, los Sabetons vendràn plus nos quèrre. Adonc aurem un pauc de temps per nos revirar e preparar un biais de proteccion per lo milion d’annadas que ven.

 La proposicion estomaquèt l’amassada, las reaccion fugueron vivas :

 – Aquò’s pas animal de transmetre volontàriament una malautiá a un èstre vivant !

 – As quicòm mai a propausar ? Benlèu ames miei te faire chaplar ! Sem estats bien braves entrò aquí, e de que n’en tòrna ? Sem elh sòu de la disparicion ; acampats demai demai joines, avem pas megius lo temps de faire una portada…

  – Nosautres mai, nòstra morala es pas totala, nòstre manjar es ben fait de bèstias viventas, de formigas, de termitas… mème si n’en prenem juste çò que chau per vivre…

 – Fai daul faire, lo pangolin es totjorn estat pacifista e amistós, aquel biais de faire anariá a l’encontra de nòstre natura…

 – Chau-ti èsser pacifista elh punt d’acceptar nòstre genocidi sens ren faire ? Chau-ti continuar de veire nòstres enfants engabiats per s’en anar faire espelar ?

 – E lo morala daus Sabetons, parlem n’en… Parièrs a Midàs corsan tot çò que lusís, manjarián l’univèrs se podián ! Se fotan pas mau de la proteccion das menas, pas megius de la lur... Ont-es lur morala ? Arrestan pas de s’entretuar. Li a dos mile ans, un de lur guides espirituals s’es sacrificat per lur mostrar la dralha de l’eime e de que s’es passat ? Son anats entrò s’entretuar en son nom ; an exterminats los Bons Catares, que pamens èran non violents, puèi an declarat Sant l’ordenator de l’olocaust de Montsegur...

     Après la controvèrsia sobre l’etica, que durèt quaucas oras, l’Acadèmia pangolina aquissèt la proposicion Mac Lavèl e nommèt una còla de cinc de sos membres per botar tot aquò en pratica.

     Aquela brigada se botèt elh travalh sens tardar comencèt per chausir lo VSL, que semblava pas tròp marrit per la mena sabetona. Renoncièron a escampar un delh grope VSSL que riscava de totes los tuar, una ponhada de sabents disián qu’aquel aviá petafinat Neandertal.

     Lo biais de transmetre lo virus aus Sabetons prenguèt pas mau de temps, la causa èra pas aisada :

 – Sobretot, chau que los Sabetons avián idèia qu’aquò’s bien los pangolins que pòrtan lo Virus…

 – Poiriscam un maquinhon de pangolin un jorn de marchat…

 – Ma femna es cobai dins un labò de recèrcha de cosmetics, poriá adobar la crama còntra-atge eme lo virus…

 – Non, non… si una borgesa arrapa lo VSL, degun pensarà qu’es estada contaminada per un pangolin ! Vau mièlh que ta femna contamine un experimentador que trabalha sobre z ela…

 – Lo labò P4, z elh mai, fai d’experienças sobre los pangolins, poriam infectar un querchaire…

 – Oi, mè poirem jamai nos sacar aquí dedins, aquò’s Alcatraz !

 – Adonc, profitem de fèstas de chalendas, per nos mascharar en dragon e contaminar un querchaire de P4 qu’espincha la parada…

 – …

     Aquò’s coma aquò que los Cinc s’acampèron elh Labò de l’Academia de la Sabença, ont lo virus èra conservat dins lo freid, per fin de l’ensarrar dins caucas folhitas.

 – Pren n’en pro ! disiá un pangolin que veniá delh país daus Pagèls, que trobava que los cargaments virals èran pas pro bèus.

    Coma convengut, dos querchaires Sabetons e un maquinhon de pangolins fuguèron contaminats dins la vila vesina de Vuran.

     Sans esperar los prumièrs resultats, lo President delh Conselh prenguèt la paraula a la television per anonçar las decisions presas a la tèsta de l’Estat. « Sem en guèrra… », ço diguèt ; sas formulas marquèron lo monde d’esglai. Mostrava estatisticas e grafics, picava delh punh en martelant « Sem en guèrra… » ; aquò’s coma aquò qu’achabèt son sermon e que faguèt comprener aus pangolins que chaliá far quicom per s’aparar delh desastre. D’un autre costat, per fin de pas carcinar son brave monde eme lur sens moral, se gardèt ben de li dire lo biais qu’ anava prener per lutar contra la malediccion. Se contentèt diplomaticament de parlar de « repulsiu » apropriat. Per achabar, demandèt a la populacion de s’ensarrar dins las bòrnas pendent çò que nommèt « l’embarrament », lo temps que lo plan de batalha baila sos primiers resultats. Prevesiá una fòrta baissa de l’activitat daus predators dins las setmanas a venir e sonjava a la fin de l’embarrament per las pangolinadas de chalendas.

     Adonc, los academicians espinchèron matin et ser las reaccions daus Sabetons. Lo plan semblava marchar coma l’avian imaginat. Per començar, aqu’os d’aquí se pensèron que la pandemia veniá d’un virus que s’atrapava per los pangolins.

Alara qu’èran si abrandats a córrer d’un continent a l’autre, subitament, los Sabetons s’aparèron darrièr las frontièras de lur païs, coma una posinada sos l’ala de la clucha. Lo seguida fuguèt pus confusa, los uns s'embarrèron dins lur palhissas, d’autres non ; n’i a que se botèron un mochador sobre lo nas que fasian tener eme dos elastics passats darrièr las orelhas. Li a de païs que fasián fòrça depistages, d’autres pas. Los sabents z eus mai se contradisián : l’un disiá, elh fenestron, que la malautiá valiá pas mai qu’un raumàs, l’autre  que lo virus passariá pas la frontièra, un autre encara, que los espitaus èran pas pro bels per acampar totes los malautes qu’anavan arribar dins los meses a venir…

     Se tròba que la pandemia ganhèt en fòrça e que lur bailèt mai d’un fum de tèsta. Sens vaccin et sens medecina incontestada una novèla emponhada se faguèt veire. Tot aquò a prepaus d’una potinga qu’un professor a blòda e a barba blancha administrava a sos malautes. Assetats a l’entorn de dreiçadors de television, medecins, editorialistas, politicaires e jornalistas en costume li tombèron sobre l’esquina :

 – Sos eissais respectan pas las proceduras oficialas ! Chau lo sortir de l’Òrdre daus medecins !

 – N’i a pro, de monde coma z-elh…, que sarra son clapet !

 – ‘Qu’òs un rebossier de l’Establiment, dempuèi quauques temps rabusa…

     Quala fuguèt pas la suspresa daus pangolins quand s’avisèron que mai que d’un Sabetons, entre los pus fins, calas a fond de sciéncia, viravan coma de fedas lordas en disent lo lendeman lo contrari de ço qu’avián afortit la vegèlia. Un jorn disián que los masques servián a ren, un autre que chaliá los rendres obligatòris. El mes de septembre disián que los enfants èran jamai contagiós, mè per Chalenda los mèmes disián lo contrari, iara chaliá pas los mandar a l’escòla per pas contaminar los parents pendent las fèstas… A ren li comprene ! Un professor de medecina et un cercaire prepausèran de testar lo vaccin delh BCG sobre los africans ; un dirigent prepausèt de tratar los malautes per injeccion de desinfectant ; un près Nobel afortiguèt que lo Coronat aviá estat fabricat dins un laboratòri eme d’ADN de VIH. Un autre dirigent, delh nom de Badenguet, anonciant que lo virús èra chinés, semblava aprovar aquela afirmacion en déclarent : « … e mème, li a manifestament de causas que se sont passadas que sabèm pas…» Totas aquelas reaccions alarmèron los membres de l’Academia pangolina ; se diguèron qu’aqueste còp, los Sabetons perdián la rason e qu’èran d’una mena encara plus consirosa que l’avián pensat entr'aquí. Las afirmacions sobre la creacion delh virus elh laboratòri P4 de Vuran manquèron pas de los esglaiar, per çò que riscava de roïnar lur estrategia.

     La cacofonia èra elh plus naut. En realitat los Sabetons s’avisavon, a cha pauc, que lur bombas atomicas podian ren còntra un trace de virus de mens d’un micron.

 ***

    La fin de l’embarrament arribèt ; los pangolins reprenián gost a la vida ; confinats dempuèi trò de temps dins lur bòrna, s’empreissavan de rendre visita a lur parents, a lur amics, toutes contents de poire se desplaçar sens crénher de se faire arrapar per los Sabetons. Enfin la paur de passar a l’asta s’escartava. Las Pangolinadas de chalendas porián se passar de léser. La joinessa, tota contenta, espingava per los chamins en se laissant guidar elh son de la musica que los menava vèrs las tavèrnas. De còlas de musicians jogavan de la mangolina – una mena de xilofon a escalhas – e chantavan de serenadas delh repertòri tradicional. Davant l’afluéncia, los patrons de cabarets avián installat de taulas e de chadèiras longas sobre las terrassas, ansin los pangolins podián s’estendre sobre l’esquina tot a lur aise, lo ventre elh solelh. Tres estudiants, escartats de l’universitat dempuèi quauque meses, se retrobavan en festejant :

 – Tavernièr ? Tres Picons bièra, si vos plai !

     Una gentona pangolina, de cort vestida, s’avancèt per servir lo beure,

 – Es polit aquel petit somelièr ! faguèt l’un,

 – Òiii... ! A degut se faire bronzar aus UV pendent lo confinament…

 – Et completament a escalha, encara !

 – Es bien bòna, es bien bòna…

 – A prepaus de bona…, quicòm me dis qu’aquela bona s’ocupa encara de las corsas…

 – A, A !... Chau ben rire un pauc !

    Alan Chara (2021)

================

5

Photo Alain Charre

 Lo seiton de la darrèira ora

Qu’èra un matin d’aost, nuèit encara negra.

 

Lo patron delh lo Mont davalèt alh vilatge ;

Querchava de seitons per lojar a pretzfait,

Li trobèt 'na còla qu’èra prest’a l’obratge.

Sa prada delh Peiron èra presta a sejar.

 

Après s’èstre acordats d’un escut la jornada,

Los òmes abrandats, dalh sobre l’espatla,

Montèron elh Peiron sans faire de destorn ;

Volián èstr’a l’atac’a la poncha delh jorn.

 

L’òbra mancava pas ; e tornar a mèijorn,

Per fenir vitament, lo mèstre torn’elh borg,

Veire un pauc si d’autres eran prest’a dalhar ;

E ne’n veguèt encara plantatz 'qui a ren far.

 

Lo codièr a la man, volián ben s’i botar ;

A zeus mai lur diguèt : Anatz sejar mon prat

E vos bailarai un paiament onèste ;

Adonc se’n anèron, contents de trobar mèstre.

 

Vèrs la onzena ora, lo patron, tornamai,

Partiguèt en la plaça e n’en trobèt ben mai

Qu’aián esper’aqui lo jorn a solaçar ;

Los capitèt juste, qu’anavon s’en anar.

 

Lur faguèt :

 

- Me de qu’apeitatz ’quí ? Avètz las còst'en lòng ?

- Quò’s que, ço diguèron, dengú  nos a embauchats...

Padí , èran traces e aián de pièus blancs,

N’i a un qu’èra guin-gòi, un autre cabassat.

 

Maugrat que restava qu’una ora a travalhar,

– Anatz, fasètz viste ! Montatz sejar vos mai !

Ço diguèt lo patron. Sabem pas, perque mai,

De salari e de sòus, ne’n devisèron pas.

 

Quand venguèt lo vèspre, lo mèstre èr’atendut,

Sortiguèt de l’ostau paiar los obrièrs ;

Comencèt per aqu'os arribats los darrièrs.

De son biaçon tirèt, per chascun un escut.

 

Per sur, èron contents ! N’esperavon pas tant !

Un de zeus proclamèt : – Lo mèstre es bòn enfant !

 Estomacats d’aquò, los prumièrs se disián :

- Bòna viaa, paia bien, aquò’s bòn aquest’an !

 

Me ren mai qu’un escut fuguèt lur paiament ;

Eran tot mau contents, partián en barbenent :

– Aqu'os darrièrs venguts, n’an vis que d’ombrada,

An travalhat qu’una ora a chalor tombada !

 

‘Costat de nosautres an pas virar 'na palha !

E ganhon aitant de sòus qu’aquele que travalha

Quand pica lo solelh a vos faire espetar ;

E ne’n avem pas mai ? Li a quicòm que vai pas !

 

Ausiguent un d’aqu'eus, lo patron l’a cridat :

– S’as quicòm a dire, vène me ne’n parlar !

Mon amic, li diguèt, te fase pas de tòrt,

M’as ben picat la man quand faguèrem l’acòrd !

 

T’ai promés un escut e l’as ben recebut ;

Bota lo dins ta pòcha e tòrna te vèrs tu.

Vòle bailar elh darrièr, aitant que t’ai donat ;

Mos sòus los ai ganhats, pòde ne’n dispausar.

 

Chau que siagues jalós , quand ièu fase lo bien ?

Eme un escut, n’i a pas pr’anar bien luènh !

Aqueles malurós, lur femna e lurs enfants,

An pas grand viaa’manjar e coneisson la fam.

 

De que van devenir si los abandonem ?

Per estre embauchats an esperat de temps,

Eme lur dignitat son venguts travalhar,

Se socidavan pas s’anave los paiar.

 

Coma pòdes viure lo malur a ta pòrta ?

Se pòd pas acceptar de veire un enfant

Crebar de se, plorant, a costat de la fònt.

Si lo còr es pas ’n patz la jòia sera mòrta.

 

Chau pren’un pauc d’eime ; escotar Sant Martin,

Vivre totes ensems, ajudar son vesin ;

Dengú sap pas deque lendeman sera fait,

Un jorn n’aurem beson, la larguesa es bienfait.

 

Sovenem nos totjorn 'quela moralitat :

Si volem viure uros, plaça a l’umanitat !

 

 Alan Chara, mars 2021

=====

Du même auteur

 Paroles de pagels – Patois du pays des sources de la Loire, auto-édition, 2014.

 Aimé Grasset – Pionnier de l’aviation. Du mont Mézenc aux monts de Bohême, auto-édition, 2017.

 Trois Dewoitine dans le ciel du Béage 19 juin 1940, autoédition, 2018.

 La Vachèira, édition en occitan, Nombre7 Editions, 2020.

 La Vachère, édition en français, Nombre7 Editions, 2020

 La Malédiction, édition en français, avril 2020